Obsesif-Kompulsif Bozukluk

Takıntılı Düşüncelerden Nasıl Kurtulursunuz?

Takıntı Nedir?

Günlük hayatımızda en çok yer kaplayan etmenlerden biri de düşüncelerdir. Çünkü düşünceler, dünyayı nasıl algıladığımızla bağlantılı olduğu gibi aynı zamanda olay ve durumlara karşı hissettiğimiz ve sergilediğimiz tavırlarla da eşleşmektedir. Kendimizi tanımak ve anlamak hatta dış dünyayı algılamak bile düşünceler yardımıyla gerçekleşmektedir. Kısaca düşünceler, hayatımızın çok büyük kısmını kapsamaktadır.

Bazı durumlarda bu düşünceler bizim zihnimizi kendi kontrolü altına almaktadır. Böyle durumlarda hayatımızın tüm seyri bu düşüncelerle şekillenir ve bizi ve kontrolümüzü ele geçirir. Yani bazen düşünceler bizi zehirleyebilir.

OKB tanımı nedir?

Çoğu insanlar, hayatının belli bir döneminde, günlük hayatının içinde veya bir problemle karşılaştığı durumlarda evham ve endişeye kapılabilirler. Fakat ortaya çıkan bu evham ve endişelerle başa çıkabilir ve bunların üstesinden gelebilirler. Ama bu evham ve endişe hali, günlük hayatımıza karışmaya başladığında; sosyal hayatımız, aile yaşantımız ve iş hayatımızın belli alanlarına müdahale etmeye başladığında,  OKB adı verilen takıntılı düşünceler ve bunların rahatsızlığını ortadan kaldırmak adına yapılan eyleme dönüşmüş davranışlar akla gelmektedir. Kısaca OKB rahatsızlığını tanımlayacak olursak takıntılı düşünceler ve yineleyici davranışlar bütünü olarak tanımlayabiliriz.

OBSESYON: Bireyin zihnine girmesine engel olamadığı, ve zihninden atamadığı düşüncelerdir. Bireyin isteği dışında gerçekleşir. Mantık dışı bulunmasına rağmen kişi bu düşünceleri hayata geçirmekten kendisini alıkoyamaz. Bireyde yoğun sıkıntı ve kaygıya neden olur.

KOMPULSİYON: Obsesif düşüncelerin verdiği yoğun rahatsızlık duygusundan kurtulmak için eyleme dönüşmüş yineleyici davranış ve zihinsel uğraşlar.

OKB günümüzde görülme sıklığı en fazla olan hastalıklardan biri haline gelmiştir. Bahsettiğimiz obsesyon ve kompulsiyonların kültürden kültüre, toplumdan topluma değişiklik göstermesi muhtemeldir.

OBSESYON VE KOMPULSİYON TÜRLERİ

Bulaşma ve Temizlik

Bireyin bedenine, üzerine giydiği elbisesine ve oturduğu evden tut bindiği arabasına kadar kir, mikrop, bakteri, toz, kimyasal maddeler, idrar, tükürük gibi şeylerin bulaşacağına dair sıkıntı ve bu sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlar.

Kuşku ve Kontrol

Bireyin ocak, kapı, ütü, priz, gibi nesnelerden kuşku duyması ve bu kuşkuyu bastırmak adına defalarca kontrol etmesidir. Bazı bireyler başkasına zarar vermekten ve saldırgan davranışlar sergilemekten kuşku duyarlar.  İstenmeyen sözler söylemek ve hoş karşılanmayacak davranışlardan kaçınmakta bu kümeye girer.

Cinsel İçerikli Obsesyonlar

Bazı OKB hastalarında topluma ve statüsüne ters düşecek cinsel içerikli obsesyonlar olabilir.

Dini İçerikli Obsesyonlar

Özellikle dini uğraşları fazla olan bireylerde ve toplumlarda görülme olasılığı yüksektir. Birey kendini inanç ve görüşlerinin tam karşıtı şekilde davranmaktan alıkoyamaz. Küfür ve istenmeyen davranışlar bu kümede de yer alır.

Simetri/Düzen

Bir tablonun duruşu, bir masanın düzeni gibi akla gelebilecek her türlü simetri ve düzeni oluşturan her şey bu kümeye girmektedir.

Dokunma Kompulsiyonları

Bazı OKB hastaları takıntılı düşüncelerini hayata geçirmeden önce çok değer verdikleri eşyalara, nesnelere dokunmak ister.

Sayma Kompulsiyonları

Günlük hayattaki aktiviteleri belirli bir sayıya kadar saymadan yaparlarsa işlerinin rast gitmeyeceğine inanırlar ve sayma davranışında bulunurlar.

Bitirme ve Saklama Kompulsiyonları

Sık görülen türlerden birisi olmakla beraber kişi ileride işine yarabileceğini düşünerek hiçbir eşyasını atmaz ve bu eşyalarını biriktirebilir.

Batıl inançlar, uğurlu sayılar veya renkler, uğursuz sayılar veya renkler

Çoğu kişilerde yaşadığı kültür veya kültürün de etkisiyle çeşitli inanışları ve davranışları vardır. Uğurlu, uğursuz davranış, renk veya sayı seçimi de bu inanışların bir parçasıdır. Elden ele bıçak vermemek, çocukların üstünden atlamamak, dil ısırmak da gibi inanışlar bu davranışlara örnek olarak verilebilir.

Bu inanışlar belli bir düzeyin üstüne çıktığı zaman günlük aktivitelerimizi engelleyecek, sosyal hayatımızı etkileyecek bir seviyeye ulaşır. Bu durumda kişi artık hastalık seviyesine gelmiş olarak adlandırılmaktadır.

Her takıntılı düşünce ya da davranış okb midir?

Yukarıdaki yazıdan yola çıkarak yaşadığımız veya içinde bulunduğumuz düşüncelerin düzeyi günlük işlevimizi etkileyecek duruma gelmişse hastalık olarak adlandırılır. Örnekle açıklayacak olursak, temizlik yapmayı seven bir ev kadınının temizlik yapma düzeyi günlük işlerini aksatacak hale gelmişse, günün her saati temizlik yapma ihtiyacı hissedip, diğer halletmesi gereken işlerini öteliyorsa hastalık olarak değerlendirilmektedir.

Okb’nin nedenleri nelerdir?

Okb’nin nedenleri kesin olarak adlandırılmamakla birlikte birden fazla nedenden kaynaklanabilir. Buna etki eden bazı varsayımlar vardır.

Genetik faktörler

Aile üyelerinden anne, baba veya birinci dereceden akrabalarda OKB görülmesi hastalığın genetik olabileceği ihtimali üzerinde durmayı sağlamıştır.

Beyin işlevlerinde bozulma ve serotonin

Yapılan araştırmalar beynin  bazı bölgelerinde ve belirgin olarak da beyin içindeki sinirsel iletimde büyük rol oynayan serotonin maddesinin işlevlerinde bozulma meydana gelmesiyle OKB’nin nedenleri arasında araştırılmaya başlanmıştır.

Çocukluk çağı travmaları

Çocuklukta cinsel istismar gibi etkili travmalara maruz kalanlar daha sonraki zamanlarda ağır streslere maruz kaldıkları bir yaşam sürerler.